"Giờ này thương xá sắp đóng cửa, người lao công quét dọn hành lang ...". Chắc những ai yêu quý nhạc xưa sẽ biết câu hát này trong bài Chiều Trên Phá Tam của nhạc sĩ Trần Thiện, phổ thơ Tô Thùy Yên. Thương xá ở đây chính là Thương xá Tax.
Vào những năm cuối thế kỷ 19, sau sự thành công của hàng loạt thương xá như Grands Magasins Dufayel, Bon Marché hay La Smaritaine tại Paris xuất hiện ngày càng nhiều cửa hàng bách hóa đặc biệt là các cửa hàng giành cho giới thượng lưu, đặc biệt sang trọng như Printemps, Galaries Lafayette.
Ảnh hưởng của phong trào "trung tâm thương mại" được người Pháp mang sang Viễn Đông và đặt nền móng cho các cửa hàng bách hóa xuất hiện đầu tiên ở Đông Dương đầu thế kỷ 20.
Nằm tại vị trí đắc địa và sầm uất nhất của Sài Gòn là Bonard và Charner (hiện nay là đường Lê Lợi - Nguyễn Huệ), Thương xá Tax được biết đến như là một trung tâm thương mại, mua sắm lớn và lâu đời nhất tại Sài Gòn.
Người Pháp khi đến Sài Gòn họ đã cho xây dựng nên một tòa nhà thương mại gần Dinh Xã Tây (Sau này gọi là Tòa Đô Chánh) vào năm 1880. Đến năm 1914 thì Công ty Société Coloniale des Grands Magasins tiếp quản và đặt tên là Thương xá Grands Magasins Charner de Saigon (hay còn được viết tắt là GMC).
10 năm sau, kiến trúc tòa nhà được cách tân theo phong cách Art Deco mang đậm phong cách văn hóa Á Đông. Ngày 27 tháng 11, 1924, Grands Magansins Charner khi trương bằng một sự kiện rất lớn và được báo chí loan tin rộng rãi khắp Đông Dương.
Tháng 10 năm 1925, còi điện báo được lắp tại tòa nhà - còi này sẽ kêu lên khi có tin mới từ Pháp báo sang.
Đến năm 1942, thương xá được xây thêm lầu bốn và gắn bảng có dòng chữ GMC viết tắt cho Grands Magasins Charner. Thay vào đó tháp đồng hồ bị đập bỏ.
Thời bấy giờ, đây được xem như là tòa nhà có vị trí đẹp nhất Sài Gòn chuyên đón tiếp những khách hàng thượng lưu đến từ khắp nơi trên thế giới nhất là Liên Bang Đông Dương. Nơi đây bày bán những món hàng đẳng cấp và sang trọng được đưa sang từ Châu Âu.
Nền Đệ nhất Cộng Hòa được thành lập vào năm 1955 thì góc đường Bonard - Charner cũng được đổi tên thành tên của hai vị anh hùng dân tộc Việt Nam là Lê Lợi - Nguyễn Huệ. 5 năm sau tức 1960, tòa nhà GMC chính thức mang tên Thương xá TAX, có địa chỉ cụ thể là nằm ở số 135 đại lộ Nguyễn Huệ.
Mặt bằng tòa nhà được chia nhỏ và cho các tiêu thương thuê để buôn bán. Hầu hết các thương hiệu nỗi tiếng trên thế giới đều xuất hiện và bày bán trong Thương xá.
Sau sự kiện 1975, chính quyền mới dẹp bỏ tư hữu và thực hiện chính sách tập trung kinh tế. Các tiểu thương trong Thương xá bị cấm buôn bán. UBND Thành phố tiếp quản tòa nhà, kể từ đó Thương xá không còn là một địa điểm kinh doanh, thỉnh thoảng nơi đây được trưng dụng làm nơi trưng bày máy móc công nghiệp cho các doanh nghiệp quốc doanh sản xuất.
Thương xá Tax trở thành công ty quốc doanh tên "Cửa hàng Phục vụ Thiếu nhi Thành phố" trong bối cảnh thời bao cấp năm 1978. Đến năm 1981 thì một lần nữa được đổi tên thành "Cửa hàng Bách hóa Tổng hợp Thành phố" do Sở Thương Nghiệp Thành phố sở hữu. Năm 1997 Công ty Thương mại Sài Gòn (SATRA) tiếp quản Thương xá và đổi tên tòa nhà thành "Công ty Bán lẻ Tổng hợp Sài Gòn"
Đến năm 2003 tòa nhà mới được lấy lại tên Thương xá TAX và cũng được trùng tu để trở thành một trung tâm thương mại lớn tại Sài Gòn lúc bấy giờ.
Ngày 12 tháng 10 năm 2016, ngày Thương xá Tax bị quyết định đập bỏ hoàn toàn để nhường chổ cho một công trình khác. Chính thức Sài Gòn mất đi một biểu tượng trăm năm, mất đi một biểu tượng đã đi cùng Sài Gòn qua những thăng trầm của lịch sử dân tộc.
Kính mời quý anh chị, các bạn cùng xem lại những hình ảnh về Thương xá TAX xưa:
Louis - Tổng hợp
